Vì sao vàng và bạc đang “nóng” chưa từng có?
Từ 2023 đến 2024, số người giàu ở Mỹ (tài sản đầu tư từ 250.000 USD trở lên) sở hữu vàng đã tăng gần gấp đôi – từ 20% lên 38% (theo State Street).
Lý do thì rõ ràng: lạm phát vẫn dai dẳng, thị trường thì lên xuống thất thường, ai cũng muốn tìm “nơi trú ẩn” an toàn.
Nhưng điều thú vị là: không phải ai cũng đầu tư vàng giống nhau. Có người chọn vàng/bạc vật lý, có người chọn ETF, thậm chí có người thử cả tiền mã hóa gắn với vàng. Nghe na ná, nhưng thực tế khác nhau rất xa.
ETF là lời hứa – Vàng bạc vật lý là thực tế
Khi mua vàng hay bạc vật lý, bạn thực sự sở hữu nó – cầm được, cất được, nhìn thấy được.
Còn ETF? Bạn chỉ đang mua một “tấm giấy” ghi nhận giá trị tương ứng với lượng vàng/bạc mà quỹ đang giữ. Nhưng bạn không có quyền yêu cầu lấy số vàng đó, trừ khi bạn có cả triệu USD để đổi (và nhiều quỹ vẫn có điều kiện cực khó).
Không phải ngẫu nhiên mà dân chơi vàng hay nói:
“Nếu bạn không cầm nó, bạn không thực sự sở hữu nó.”
Kho vàng của bạn… có thể đang được đem cho mượn
Một số quỹ ETF không để vàng nằm yên trong kho. Họ cho vay vàng/bạc cho các công ty khai thác, nhà máy tinh chế, ngân hàng, thậm chí hãng trang sức – để kiếm lãi.
Trong thời điểm bình thường, chuyện này có vẻ “vô hại”. Nhưng nếu thị trường đảo chiều và bên vay không trả được, lỗ hổng xuất hiện. Lúc đó, phần đầu tư của bạn chỉ còn là… giấy nợ.
Đã từng có vụ ở Úc, công ty ABC Bullion khiến nhà đầu tư tá hỏa khi phát hiện số vàng bạc “trong kho” thực ra không tồn tại đủ. Một phần tiền được đem đầu tư rủi ro vào trái phiếu, cổ phiếu… và mọi thứ chỉ vỡ lở khi khách đòi giao kim loại.
Giá ETF không phải lúc nào “ăn khớp” với giá vàng thật
Có một khái niệm gọi là chiết khấu ETF – khi giá ETF lệch so với giá giao ngay (spot price).
Ví dụ: từ 2020 đến 2025, giá vàng thật tăng 74%, nhưng ETF GLD chỉ tăng 69%. Nghe 4-5% có vẻ nhỏ, nhưng cộng thêm phí quản lý hàng năm (0,4%), lợi nhuận của bạn bị “ăn mòn” đáng kể.
Vàng vật lý cũng không miễn phí
Mua vàng vật lý, bạn sẽ trả phí bảo hiểm (thường khoảng 2-3%), cộng thêm chi phí cất giữ an toàn. ETF thì ngược lại – gọn nhẹ, dễ mua bán như cổ phiếu, không lo két sắt.
Vậy nên, nhiều người chọn ETF vì tiện lợi. Nhưng tiện lợi không đồng nghĩa an toàn tuyệt đối.
ETF vẫn có điểm cộng
Đừng nghĩ ETF toàn điểm yếu. Chúng giúp dòng tiền đổ vào kim loại quý nhanh và dễ dàng hơn, đẩy giá vàng/bạc tăng – có lợi cho cả người giữ vật lý lẫn ETF.
ETF cũng cực kỳ phù hợp cho đầu cơ ngắn hạn – mua/bán trong vài click chuột, không cần qua đại lý. Và với một số tài khoản đầu tư hưu trí, ETF là cách nhanh nhất để thêm vàng bạc vào danh mục.
Tiền mã hóa gắn vàng – Nghe mới nhưng vẫn là… lời hứa
Một số người thử tiền mã hóa được bảo chứng bằng vàng. Nghe thì tương lai, nhưng thực chất vẫn giống ETF – phụ thuộc vào uy tín bên phát hành. Với mình, bây giờ vẫn chưa phải lúc.
Vàng bạc – “Đồng tiền vạn năng” khi mọi thứ sụp đổ
Trong chiến tranh, khủng hoảng hay thay đổi chế độ, vàng luôn được chấp nhận ở mọi nơi, mọi thời điểm. Tiền giấy có thể mất giá chỉ sau một đêm, nhưng vàng thì vẫn giữ giá trị hàng nghìn năm qua. Đây là điều ETF hay bất kỳ dạng đầu tư số nào cũng không thể thay thế.
Bạn chọn gì?
Quyết định tùy vào mục tiêu của bạn:
Vàng bạc vật lý: An toàn tuyệt đối, nhưng cần chỗ cất và bảo vệ.
ETF: Linh hoạt, dễ giao dịch, nhưng đi kèm rủi ro.
Riêng mình, mình thích cảm giác cầm tài sản trong tay. Không ai thay mình giữ nó, và cũng không ai “mượn” nó đi đâu. Nhưng mình cũng hiểu, với nhiều người, ETF là lựa chọn hợp lý cho sự tiện lợi.
Có lẽ, câu trả lời tốt nhất là: kết hợp cả hai – vừa an tâm, vừa linh hoạt.
